Στα δάση της ζουν άγρια ζώα, λύκοι (είναι το νοτιότερο σημείο εξάπλωσής τους στην Ελλάδα), αγριογούρουνα, ζαρκάδια, αγριόγιδα, ενώ στις απόκρημνες πλαγιές της πετούν αρπακτικά πουλιά όπως γυπαετοί και χρυσαετοί. Επίσης διαθέτει και πολλά λιβάδια που συντηρούν αιγοπρόβατα. Παρότι ο συνδυασμός των λιβαδιών με τις κάθετες ορθοπλαγιές κυρίως στα δυτικά, συνθέτουν ξεχωριστή αισθητική τοπίου και αποτελούν καταφύγιο για την άγρια ζωή, στη βόρεια, ανατολική και νότια πλευρά του βουνού υπάρχουν μεταλλεία εξόρυξης βωξίτη που επηρεάζουν την εικόνα του βουνού.
     Η Γκιώνα χωρίζεται στα δύο από τη βαθιά χαράδρα της Ρεκάς που εισχωρεί στον κύριο όγκο του βουνού από τα ανατολικά, ενώ η ρεματιά του Λάζου διατρέχει το βουνό από βορρά προς νότο, παράλληλα με το Μόρνο, στα δυτικά. Η Γκιώνα, συγκριτικά με τα Βαρδούσια απέναντι της, θα μπορούσε να χαρακτηριστεί άνυδρο βουνό. Δεν έχει ποτάμια, οι πηγές είναι σχετικά λίγες και απ' αυτές αρκετές το καλοκαίρι στερεύουν, ειδικά στα ανατολικά και νότια. Στα ψηλότερα σημεία του βουνού δεν υπάρχουν πηγές γιατί όλες εμφανίζονται στο σημείο επαφής του πορώδους ασβεστόλιθου με το αδιάβροχο στρώμα του φλύσχη. Οι βοσκοί εκμεταλλεύονται στο έπακρο τις πηγές και τα ρέματα.

      Οι κύριες ασχολίες των κατοίκων της περιοχής είναι η κτηνοτροφία, λιγότερο η υλοτομία και η γεωργία καθώς η Γκιώνα έχει σχετικά άγονο έδαφος. Μεταπολεμικά και επί αρκετά χρόνια, ικανός αριθμός κατοίκων βρήκε ενασχόληση στη δραστηριότητα της εξόρυξης του βωξίτη. Παρ' όλα αυτά, οι θέσεις εργασίας στα μεταλλεία σταδιακά μειώνονται. Τελευταία και η κτηνοτροφική παραγωγή παρουσιάζει και αυτή μειωτικές τάσεις. Οι περισσότερες ορεινές καλλιέργειες έχουν προ πολλού εγκαταλειφθεί. Στην Γκιώνα υπάρχει Δασικό χωριό, στην περιοχή του Προσήλιου στο δήμο της Άμφισσας, που δημιουργήθηκε από το δασαρχείο Άμφισσας, σε υλοποίηση σχετικού περιβαλλοντικού προγράμματος του Υπουργείου Αγροτικής Ανάπτυξης και Τροφίμων. Το χωριό αποτελείται από 20 κατάλληλα εξοπλισμένα οικήματα που φιλοξενούν πολλούς επισκέπτες.